අද කියන්නේ මහනුවර ඇති පැරණිම පූජනීය ගොඩනැගිල්ල ගැනයි. ඒ කියන්නේ දළදා මාලිගාව ඉදිරියෙන් ඇති නාථ දේවාලය ගැනයි මේ සටහන. මේ නාථ දේවාල භූමිය ඉතාම ඓතිහාසික තැනක්. මේ භූමිය ජය භූමියක් හැටියටයි පෙර රජවරුන් සැලකුවේ. ඒනිසා අපේ රජවරු ඔටුණු පළඳා ඇත්තෙත් මේ නාථ දේවාල භූමියේමයි.
යමෙක් රජවුණාම පාවිච්චි කරන්නේ වෙනත් නම්. ඉතින් ඒ රජවරුන්ට නම් තැබෙන්නෙත් නාථ දේවාල භූමියේදිමයි. ඒ අනුව කන්ද උඩරට රජ වූ සෑම රජෙකුටම නම් යෙදීමට භාවිත කළේ මේ නාථ දේවාල භූමියයි. එහි ඇතුළු මාලිගයේ මැටි මුට්ටියක තබා තිබෙන නම්වලින් එකක් උදෑසනම පිළිවෙත් රැක ගොස් රජු විසින් ලබාගැනීමෙන් පසු රජුට හිමි නම තබනවා. රජතුමාට ඔටුණු පළදන්නත් මේ දේවාල භූමියේ වෙනම මණ්ඩපයක් තියෙනවා. අදත් ඒ මණ්ඩපයේ පාදම දකින්න පුළුවන්. උතුරට මුහුණ ලා වාහල්කඩත්, නැ‍ඟෙනහිරට මුහුණ ලා චෛත්‍යය හා බෝධියත්, දකුණට මුහුණ ලා දේවාලයත් පිහිටා තිබිම මේ මණ්ඩපයේ විශේෂත්වයක්. ඒ අනුව පෙර රජවරු චාරිත්‍රානුකූලව ඔටුණු පලඳා උතුරු වාහල්කඩින් පිටව ගොස් විෂ්ණු දේවාලයෙන් අසිපත අතට ගන්නවා. නාථ දෙවියන් යුද්ධ නොකළ දෙවි කෙනකු නිසා අසිපත විෂ්ණු දේවාලයේ තැබිම විශේෂත්වයක්.
සෙංකණ්ඩපුර හෙවත් මහනුවර ගොඩනැගෙන්නේ නාථ දේවාලයද සමඟින්මයි. ඒ දහහතරවන සියවසේ ගම්පොළ රජකළ තුන්වන වික්‍රමබාහු රජතුමාගේ සමයේදි. නාථ දෙවියන් සැලකෙන්නේ මතු බුදු වන මෛත්‍රී බෝසතුන් ලෙසයි. නාථ දෙවියන් උදෙසා ඉදි වූ නාථ දේවාල ගොඩනැඟිල්ල සියවස් ගණනක් පැරණියි. ඒ අනුව මහනුවර නගරයේ පළමු මෙන්ම ඉපැරණිතම ගොඩනැඟිල්ල මේ දේවාලයයි. දකුණු ඉන්දීය පල්ලව සම්ප්‍රදායේ ගෙඩිගෙයක් ලෙස මුළුමනින්ම ගලෙන් මේ දේවාලය නිර්මාණය කර තියෙනවා.ඒ අනුව නාථ දෙවිඳුන් වෙනුවෙන් ඉදිව ඇති ප්‍රධානතම දෙවොල වන්නේ මහනුවර ශ්‍රී නාථ දේවාලයයි.
මහනුවරට සෙංකඩ පුර කියන නම ලැබුණේ මේ දේවාල භූමියේ සිටි සෙංකඩ නම් බමුණෙකු නිසා බවත් සඳහන් වෙනවා. මේ නාථ දේවාලය අයත් භූමිය, සෙංකණ්ඩ බමුණා හඳුනාගෙන ඇත්තේ ජය භූමියක් හැටියටයි. හිවලෙකු පසුපස හාවෙකු පන්නන අපුරු සිදුවිමක් බමුණා දැක මෙම ස්ථානය ජය භූමියක් ලෙස හඳුනාගෙන තියෙනවා. ඒ ජය භුමිය සෙංකණ්ඩ බමුණා විසින් හඳුනාගැනීම නිසා ඒ නගරයත් සමස්ත රාජධානියත්
සෙංකණ්ඩගලපුර ලෙස හැදින්වුණා. මේ සිද්ධියෙන් පසු ගම්පොළ තුන්වන වික්‍රමබාහු රජතුමා එහි නාථ දේවාලය ඉදි කරවා තිබෙනවා. එසේම ඒ ප්‍රධාන, දේවාලය ඉදි කෙරෙන තුරු එම ස්ථානයේ කුඩා කුටියක් හදලා එහි තමයි නාථ දේව පුතිමාව තැන්පත් කරලා තියෙන්නේ.1543 කාලයට අයත් ශලා ලිපි දෙකකුත් මේ දේවාලයේ ගල් අතර අල්ලා තිබෙනවා.
“අවලෝකිතේශ්වර නාථ” නැමැති ග්‍රන්ථය ලියු හෝල්ට්මේ ගැන සදහන් කරන්නේ නාථ දේවාල ගෙඩිගේ පුද ලබන නාථ දේව ප්‍රතිමාව, එම ගෙඩිගේ නාථ දේවාලයට වඩා පැරැණි බවයි.
නාථ දේවාලයට පසෙකින් අදත් දකින්න ඇති ගම්භාර දේවාලය තමයි ඒ කුඩා දේවාලය. මේ ගම්භාර දේවාල බැම්මෙහි බිතු සිතුවම් මත තවත් සිතුවම් වගයක් දක්නට තියෙනවා.ඒවා ඇද තියෙන්නේ ලන්දේසීන්. අදත් ඒ ඇඳි බිතු සිතුවම් දකින්න තියෙනවා. අපේ රජවරුන් හමු වීමට එන ලන්දේසින් රජතුමාගෙන් කැඳවිමක් ලැබෙනතුරු මේ ස්ථානයේ රැඳි ඉන්නා කාලය තුළදි ඔවුන් මේ සිතුවම් ඇඳ තිබෙනවා. ඒ ගොඩක් සිතුවම් රුවල් නැව් වීම විශේෂත්වයක්. පසුව රජතුමා නාථ දේවාලය ඉදි කිරීමත් සමග තම මාලිගය, නගරය ආදිය මේ ස්ථානය වෙත ගෙන ආ බව සඳහන් වෙනවා. මහනුවර නගරය දොළොස් චක්‍රයක ආකාරයට තමයි රජතුමා ඉදිකරවා තිබෙන්නේ. පැරැණි වීදි බැලුවාම ඒ බව පෙනෙනවා. ඒත් පසු කාලීන ඉංග්‍රීසින් එය වෙනස්කර තිබෙනවා.
දේවාල භූමියට ඇතුළු වන ප්‍රධාන වාහල්කඩ මහනුවර නගරයේ පැරණිතම
වාහල්කඩක්. මුරගල් දෙකක්, මුදුනේ මකර තොරණක්, උළු සෙවිලි කළ වහලක් මේ වාහල්කඩේ දැකගන්න තියෙනවා. ඒ විතරක් නොවේ දළදා වහන්සේ වැඩමවාගෙන ගිය පාත්‍රා ධාතූන් වහන්සේ නමක් තැන්පත් කළ චෛත්‍යය, ඓතිහාසික වැල්බෝධිය, ආයුධ සැදීමට යකඩ උණු කළ කෝව, දළදා වහන්සේට පූජාව සඳහා පැන් ගත් ළිඳ, ඝණ්ටාර කුලුන, කළුගලෙන් නිමවන ලද සැතපෙන බුදු පිළිම වහන්සේ, කළු ගලෙන්ම නිමවන ලද පින්තාලිය, ශ්‍රී පතුල, ගල් උළුවස්ස, ආදි කැණීම්වලින් සොයාගන්නා ලද පුරාවස්තු රැසක් ද මේ නාථ දේවාල භූමියේ තියෙනවා. නාථ දෙවියන්ගේ පූජා සඳහා සහල් ගත් වෙල, දෙයියන්නේ වෙල ලෙස හැඳින්වුණා.
මේ නාථ දේවාල බිමේ තවත් ඉපැරැණිම සිහිවටනයක් තියෙනවා. ඒ තමයි වැල් බෝධිය. වැලක මෙන් බෝපත්‍ර පහළට එල්ලා වැටෙන නිසා මෙය වැල් බෝධිය ලෙස හැදින්වෙනවා .නාථ දේවාල භූමියේ වැල්බෝධිය ගැන චූල බෝධිවංශයෙත් සදහන් වෙනවා.
ඉතින් දළදා වහන්සේ වන්දනා කිරිමට යන ඔබ මාලිගාව ඉදිරියෙන් ඇති මේ නාථ දේවාල භූමියට ගොස් දේවාලෙත් වැඳ විවේක සුවයෙනුත් ඉන්න ඇති. නමුත් ඒ ඔබ ඇවිද ගියේ මහනුවර මුල්ම ඉදිකිරිම ඇති, රජවරුන් ඔටුණු පළන් ජය භූමියේ බව දැන නොසිටියා විය හැකියි. දළදා වහන්සේ වැඳගෙන නාථ දේවාල භූමියට පිවිස මෙහි සදහන් ඉතිහාසය ගැන ආවර්ජනය කරමින් දරුවන්ට එහි වටිනාකම කියා දෙන්න.
The story of Natha Devala where the Coronation of kings and allocating the Royal name for the king took place.
Today we are going to look at the oldest sacred building in Kandy, that is of Natha Devala in front of the Temple of the Sacred Tooth Relic
The land in which Natha Devala is built was considered as a very lucky land by the ancient kings hence the coronation or the ceremony of kings being officially crowned as a king was held on this land.
When someone becomes the king they are usually being re named and the Royal re naming was done on this land. As per the custom the royal re naming of all the Kandyan Kings were done here. King would go to the shrine in early morning and will pick a name from the clay pot which is kept in the inner shrine.
There is a special stage on the same land for the kings coronation, the ruins of the stage is visible to date. This is situated with the great entrance or the Wahalkada on the north, the stupa and the Bodhi tree on the east and the devala on the south. In the ancient times the king would have the coronation ceremony on this stage as per the customs then leave by the Wahalkada which is in north and collect their royal sword from Vishnu devala. The sword is kept at the Vishnu devala due to the fact that God Natha never fought any battles.
The city of Senkanda or Kandy was built along with Natha devala during the 14th century during the reign of King Wickramabahu the 3rd of Gampola. Its believed that God Natha is none other than the future Lord Buddha, Maithre Bodhisattva. The shrine which was built for God Natha dates back centuries. Accordingly this is the first and the oldest building in Kandy. Its a complete stone temple called a “Gedige” built as per South Indian architecture in Pallava style. The main temple which was built for God Natha also known as Avalokitheshwara is this shrine in Kandy.
The name Senkada was given after a brahmin who lived here named Senkada. He recognized this land as a very fortunate one after seeing a wolf being chased by a rabbit. Afterwards the entire kingdom was named as Senkadagala pura. King Wickramabahu the third of Gampola built Natha Devala here. Until the main shrine was built the statue of God Natha was kept in a smaller chamber. There are 2 stone encryptions belonging to the year 1543.
The statue which was kept in the small chamber was brought to the main building. According to Holt who wrote the famous book “Avalokitheshwara Natha” the statue which is in Natha Devala is older than the building itself.
The “Gambhara Devala ” which is next to the main shrine is the smaller chamber. There are some interesting frescos which you can see to date, on the walls of the smaller chamber drawn by the Dutch. Its believed that the Dutch who came to meet the king would wait in this place till they are being called and have done these drawings to while away the time. Most of the drawings are of ships. After the Devala was built the King established his kingdom in this city. The city was built as twelve circles. This is evident when we observe the old streets in the city, however this was later changed by the British. The ruins of the ancient Dalada Maligawa which was built by the king can be seen to date in this site.
The great entrance or the “Wahalkada” leading to this site is believed to be one of the oldest. The wahalkada is next to the place known as “Dewasanhinda Boomi”
(Later Ehalepola Maddumabandara and family was beheaded closer to this place as per instructions of King Sri Wickrama Rajasinghe )
Two guard stones or “Muragal” , a dragon arch or ” Makara Thorana” and a roof with clay roofing tiles know as “Ulu” are some features of the great entrance or the Wahalkada.
There is also a moon stone or “Sandakadapahana” at the entrance there is a “Hewisi Mandapa” an open area with pillars and a roof where the drummers would play at the time of “Theva” then the “Handunkudama” leading to two doors and a middle garden around the area and the Devala.
Not only these, the stupa which enshrines the “Pathra” also know as the begging bowl, the ancient Bodhi tree “Wel Bodhiya” , the well, the bell tower, the statue of sleeping Buddha carved out of rock, “Sri Pathula” a replica of Lord Buddha’s foot and a stone door frame is among the artefacts found at excavations. The rice for the pooja was taken from the paddy fields at Deiyanne Wela which was 80 acres at that time. This was closer to the now Kandy General Hospital.
Another main feature is ancient Bodhi tree also known as the “Wel Bodhiya” due to the fact that the leaves are hanging like in creepers. There is also another Bodhi tree near Paththini Devala on a higher ground. The “Chula Bodhiwansha” an ancient script talks about tge Wel Bodhi which is near Natha Devala.
You may have passed this site many times when you visited the temple of the Sacred Tooth Relic but did you know that this is fortunate land where all the kings of Kandyan kingdom was coronated. Something to think about and to educate your children.
සටහන ~ ධර්ම ශ්‍රි තිලකවර්ධන. (ලක්බිම හිටපු ප්‍රධාන උප කතෘ)
පරිවර්ථනය | රධිකා නඩේසන්
