ශ්රී දන්ත ධාතුන්වහන්සේ විෂයෙහි චිරාගත සම්ප‍්‍රදායානුකූල නන්විධ පූජෝපහාරයන් පැරණිරජදරුවන්ගෙන් ආරම්භවී අද දක්වා අඛණ්ඩව පවත්වාගෙනඒම ජාතියේ අභිවර්ධනයට හේතුවී ඇත. එකී නන්විධ පූජාවිධි අතර වර්ෂයේ දුරුතු මාසයට යෙදෙන අලූත් සහල් මංගල්ලය,බක් මාසයට යෙදෙන අලූත් අවුරුදු මංගල්ලය, ඇසළ හෝ නිකිණි මාසයට යෙදෙන ඇසළ පෙරහර මංගල්ලය, ඉල් මාසයට යෙදෙන කාර්තික මංගල්ලය යන සතර මංගල්ලයන් ශ්රී දළදා මාලිගාවේ වාර්ෂිකව සිදුකෙරෙන චිරාගත සම්ප‍්‍රදායික මංගල සම්මත ප්රධාන මංගලෝත්සවයන්ය.
අලුත් සහල් මංගල්ලය
වසරේ අවසන් වාර්ෂික දළදා මංගල්ලය වන්නේ දුරුතු මාසයට දළදා හාමුදුරුවන් උදෙසා අලුත් සහල් මංගල්ලය පැවැත්වීම ය. භූපති මහපොළොව අස්වද්දා ලබන සශ්‍ය සම්පත්වලින් උතුම් සම්පත ලෙස වී අස්වැන්නට ඇත්තේ ගෞරවයකී. ඒ හෙයින් එහි අග්‍රසශ්‍යන්ගෙන් මුල් කොටස දළදා හාමුදුරුවන් උදෙසා අලුත් සහලින් කිරිබත් පිසපූජා කිරීම සිදු කරයි. ගුරුදෙණියේ කෙත අස්වැද්දීම හා එහි අස්වැන්න ගුරුදෙණියේ අටුවේ තැම්පත් කිරීම කීර්ති ශ්රී රාජසිංහ රජුගේ කාළයේ සිදු වූවක් යැයි විශ්වාස කෙරේ. එදා අමුණු දහ අටක වී රැස්කරන ගුරුදෙණියේ අටුව අදවන විට පල්ලෙකැලේට රැගෙනවිත් තිබේ. ඒ මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය හේතුවෙනි. එම වී අටුවට ගොස් සහල් මැනීම හා ඒවා අදාළ පාර්ශවයන් වෙත පිරිනැමීම සිදුවන්නේ පෙරහර සම්ප්‍රදායක් මඟිනී. එම කටයුතු සුබ නැකත් අනුව සිදු වන හෙයින් මාලිගාවේ නැකන් මොහෙට්ටාල ඊට අදාළ සුබ නැකත් පිළියෙල කර දේ. දළදා මාලිගාවෙන් පෙරහර පිටත්වන නැකත, සහල් මනින නැකත එයින් ප්රධාන වේ. මෙලෙස වී සහල් බෙදා දීමේ ලැයිස්තුව ලේකම්මිටියට අයත් වේ. එම ලේකම්මිටියේ සඳහන් පරිදි විහාර දේවාල 91කට පළමුව වී සහල් ලබා දේ. පසුව දෙවන හා තෙවන වශයෙන් ද ලැයිස්තුවට අනුව අදාල කොටස් වෙන්කර දෙයි. මේ අයුරින් රැගෙන එන අලුත් සහලික් සේරු 80ක කිරිබත්ක් පිස දළදා මාලිගාවේ “පිරිබඩපාත්‍රයට” පූජා කිරීම දුරුතු පෝය දා සිදුකෙරේ.
අලුත් අවුරුදු මංගල්ලය
ගිහි සමාජය නැකැත් මුල් කර ගෙන පවත්වාගෙන යන්නා වූ අවුරුදු මංගල්ලය, දළදා හාමුදුරුවන් උදෙසා ද පවත්වයි. ඊට අනුව දළදා මාලිගාවේ දී ද අලුත් අවුරුදු මංගල්ලයක් පැවැත් වේ. දළදා මාලිගාවේ නැකන් මොහෙට්ටාල අදාළ නැකත් සියල්ල පිළියෙල කර දෙයි. ඊට අනුව දළදා මාලිගාවේ මෙන්ම සෙසු විහාර දේවාලවල අවුරුදු චාරිත්‍ර ඉටු කරනුයේ එම නැකත් පදනම් කර ගෙන ය. ඒ හෙයින් දළදා මාලිගාවේ දී අනුගමනය කරන්නා වු චාරිත්‍ර ප්රධාන අංග පහකින් යුක්ත ය. එනම් අලුත් අවුරුදු උදාව, කණ්ඨස්නානය, කිරි ඉතුරුම් මංගල්ලය, මුළුතැන් පිළියෙල කිරීම හා පූජා කිරීම සහ නානුමුර මංගල්ලය ඊට අදාළ ය. දළදා හාමුදුරුවන්ට මුළුතැන් දානය පිළියෙල කිරීම හා ඒවා පූජා කිරීම දෛනික වතාවත් අනුව සිදුවන්නකි. අලුත් අවුරුදු උදාවත් සමඟ එළඹෙන ආසන්නම බදාදා දිනයේ නානුමුර මංගල්ලය පැවැත් වේ. එය ද දළදා හාමුදුරුවන් වහන්සේ උදෙසා නානුමුර මංගල්ලයන් පවත්වන පිළිවෙළට ය. ඒ හෙයින් නාථ දේවාල භූමියේ දී නානු බෙදා දීම සිදු වේ. රටට දැයට හිතැති ව අලුත් අවුරුද්ද උදාවීම දළදා හාමුදුරුවන් වහන්සේගේ ආශිර්වාදයක් ලෙස පිළිගැනේ.
ඇසළ පෙරහර මංගල්ලය
දළදා වහන්සේ උදෙසා වාර්ෂිකව පවත්වන දෙවන මංගල්ලය වන්නේ ඇසළ මසට යෙදෙන නැකත් අනුව දළදා පෙරහර පැවැත්වීම ය. දළදා පෙරහර දෙස්-විදෙස් සුපතළ ය. මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ දළදා වහන්සේගේ ආශිර්වාදය ලබාගෙන රටට වැසි ප්‍රාර්ථනා කිරීම ය. ඒ උතුම් අරමුණ ඇතිව දළදා වහන්සේ උදෙසා පෙරහර පැවැත් වීම චිරාගත පිළිවෙතකී
කාර්තික මංගල්ලය
හෙළ ලිත් ක්‍රමයට දළදා වහන්සේ උදෙසා වාර්ෂික ව පවත්වන තෙවන මංගල්ලය වන්නේ කාර්තික මංගල්ලයයි. කාර්තික මංගල්ලයේ අරමුණ පහන් දැල්වීම ය. මෙය දමිළ සම්ප්‍රදායෙන් පැමිණි පිළිවෙතකි. ස්කන්ධ කුමාර හෙවත්, කතරගම සුරිඳුන් උදෙසා කාර්තික මංගල්ලය පැවැත්වීමේ සම්ප්‍රදායට අනුව යමින් මේ පූජාව දළදා හාමුදුරුවන් උදෙසා ද ගෞරව බැතියෙන් සිදු කරන්නට ඇති යැයි විශ්වාස කෙරේ. ඉල් පුරපෝය දා ප්‍රදීප දල්වා ආලෝකවත් කිරීම මෙහි මුඛ්‍ය අරමුණ වේ. පහන් දැල්වීම සඳහා තෙල් සැපයිය යුතු විහාර හා දේවාල ලැයිස්තුවක් තිබේ.එම විහාර, දේවාල සඳහා තෙල් සපයන්නේ දියවඩන නිලමේතුමා විසිනි. ඒ හෙයින් කාර්ති උළෙලට දෙදිනකට පෙර නාථ දේවාල භූමියට පැමිණ කාර්තික මංගල්ලයට අවශ්‍ය තෙල් රැගෙන යනු ලබයි. මෙලෙස තෙල් නැලි 103ක් කාරියකරවන කෝරාල බෙදා දෙයි. ඒවා උපයෝගි කර ගෙන සතර දේවාල, පිටිසරබද විහාර හා සෙසු දේවාලවල ඉල්පුර පොහෝ දා පහන් දල්වනු ලබයි.
